تالاب و باطلاق گاوخونی ؛
تالاب گاوخونی ؛
بی شک یکی از جاذبه های بی نظیر شهر اصفهان تالاب و باطلاق گاوخونی می باشد. گاوخونی در140
کیلومتری جنوب شرق اصفهان و 70 کیلومتری جنوب شرق روستای
قهی که در همین مسیر واقع گردیده قرار دارد
آب زاینده رود، طبق طوماری که توسط شیخ بهایی
علامه، حکیم، شاعر، منجم، ریاضیدان و ... در دوران صفویه نوشته شده بود،
بین تمام روستا ها و کشاورزان در مسیر
رودخانه، از سرچشمه تا گاوخونی تقسیم می شود. طبق این طومار
تالاب گاوخونی نیز دارای یک سهم آب میباشد، اما از سال 1348 با احداث صد زاینده رود
، متاسفانه دیگر
این سهم آب، به تالاب بین المللی گاوخونی که در کنوانسیون
رامسر نیز دارای شماره ثبتی است روانه نشده و برای مصارف مهمتری مورد استفاده قرار
میگیرد! لذا روند
خشک شدن این تالاب زیبا از این زمان شروع می شود و تا سال
1385 همچنان به حیاط خود ادامه داده و هر ساله پذیرای دسته های چند هزار تایی از
پرندگان فلامینگو،غاز
خاکستری، آنقوت،بوتیمارکوچک،
مرغابی، و ... بوده است. اما متأسفانه از سال 85 تا کنون با توجه به خوشک سالی های پی درپی
و به دلیل شوری بیش از حد آب تالاب (در
اثر کمتر شدن آب) تغذیه پرندگان در گاو خونی بسیار کم شده و در سالهای اخیر به ندرت،
پرندگان انگشت شماری به این تالاب نیمه خشک مهاجرت می کنند.
خوشبختانه با پیگیری های مداوم مردم شهر ورزنه و توجه مسئولین به اهمیت حیات تالاب، در
تابستان سال 1394 بعد از گذشت 10 سال آب زاینده رود دو باره به این تالاب که
به نظر بسیاری از کارشناسان عروس تالاب‌های
ایران و عروس هزار نقش نام گرفته جاری شد.
وجه تسميه گاوخونی :
در نوشته های مختلف گذشته و حتی حال به صورت های گوناگونی یافت شده است از جمله گاوخونی ، گود خونی
، گور خونی ، گاوخانه ، گاوخانی ، گاوخوانی و آخر آب که
در زبان محلی ساکنین شهر ورزنه گاخٌنی و دریا نیز گفته می شود. که مهمترین وجه تسمیه آن به
شرح زیر است:
1- در فرهنگ دهخدا در توضیح واژه ی گاوخونی آمده است در فرهنگ آنندراج آمده است از دو کلمه گاو و
خانی ترکیب شده است که گاو به معنی بزرگ و خانی به معنی چاه و
مرکبا به معنی چاه بزرگ افاده می کند.
2- تعریف دیگری نیز واژه ی گاوخونی مرکب از (گابه
gabae
یا
( gavae و کلمه خانی (=خانیکxanic پهلوی ) که قسمت اول گاو بعدا به گبی
جی و گی تبدیل شده است به
معنی اصفهان . خانی نیز به معنی چشمه و
حوضه ی آبگیر و مرکبا به معنی آبگیر اصفهان برداشت می شود.
2- همچنین بعضی ها اعتقاد بر این است که در گذشته گور خر های بسیاری در این تالاب زندگی می کردندو
اکوسیستم منطقه خیلی مرطوب تراز زمان فعلی بوده که موجب
جذب شکارچی می شده است و حتی در حکایت ها آمده است بهرام گور در حین شکار گور خر در این
باتلاق فرو رفته است و ممکن است یکی از وجه تسمیه های آن
گورخونی بوده است که بعدا" به گاوخونی تبدیل شده است
خطر درکمین گردشگران و محیط زیست تالاب بین المللی گاوخونی
اگر چه استفاده از مواهب الهی در طبیعت حق انسان و تمام موجودات زنده محسوب می شود،
اما استفاده بی حد ومرز و نادرست می تواند برای
جوامع
بومی و محیط زیست منطقه تهدید تلقی گردد.
مجهز شدن انسان به تکنولوژی روز، دلیلی بر
لزوم فتح همه ی قلعه ها نمی باشد . تالاب بین امللی گاوخونی با تنوع زیستی بالای
خود می تواند
جوابگوی
سلیقه های مختلف در عرصه گردشگری باشد و وجود دریاچه ، جنگل گز ، جنگل تاغ ، نیزار
، دریاچه نمک ، رودخانه زاینده رود ، فرهنگ
بومی
و … اینها هدیه طبیعت به انسان است که متاسفانه هراز چند گاهی دیده می شود که
حرکت هایی، جهت برهم زدن توازن آن صورت می
گیرد؛
عمومی ترین آن رها کردن زباله می باشد اما فرا تراز آن طمع انسان جهت دستیابی به
نقاط بکر است که می تواند تهدیدی برای خود انسان
و
همچنین طبیعت باشد .گردشگران عزیز باید متوجه باشند که اگرچه ما تالاب گاوخونی را
خشک کردیم اما این دلیل نمی شود که ما بتوانیم طول
وعرض
آنرا با خودرو به گشت و گذار بپردازیم و اگر در این مسیر، طبیعت از ابزار دفاعی خود
استفاده کرد، نباید ما گله مند شویم چون مقصر خود ما
هستیم.
احمد
شهباز ورزنه
تالاب گاوخونی، در آخرین بازدید ما
۹۴/۰۲/۱۷
دیروز ورزنه مختصر بارندگی را شاهد بود اما در منطقه تالاب گاوخونی ظاهراً بارندگی
خوبی اتفاق افتاده بود به نظر می رسد یکی به فکر تالاب
نیز
بوده چرا که تمام آبراهه هایی که از کوه سیاه به تالاب منتهی می شد شاهد بارش شدید
باران و سیل بوده ، مسیر منتهی به دریاچه را به
خاطر
ایجاد گل ولای به سختی میشد طی کرد ، از دور صدای پرنده شنیده می شد که به نظر آشنا
می رسید کمی نزدیکتر شدم خدایا اشتباه
نمی
کنم ؟! فلامین می بینم یا ملامین
!
بله یک گله
۱۶تایی
فلامینگو قابل مشاهده بود حرکت های موزون و صدایی که دائم تکرار می شد و
اینگونه
به نظر می رسد : خواهیم ماند، یا خواهیم رفت ... !؟؟؟
احمد شهباز ورزنه
|